Поглед на Собрание: Перцепциите на граѓаните за работата на Собранието на Република Северна Македонија (2024)

Институтот за демократија „Социетас Цивилис“ – Скопје, во рамки на Програмата за парламентарна поддршка (ППП), во периодот од од 26 март до 12 април 2024 година,  спроведе теренска анкета подобро да ја истражи јавната перцепција за работата на Собранието.

Анализата на јавно мислење „Поглед на Собрание: Перцепциите на граѓаните за работата на Собранието на Република Северна Македонија (2024)“, ги анализира размислувањата и искуствата на граѓаните во однос на сите функции на Собранието, контрола и надзор врз извршната власт, јавноста во работата, кого претставуваат пратениците во Собранието, собраниската дебата и реформите, довербата во Собранието во споредба со другите институции итн.

На скалата од 1 – најлошо, до 5 – најдобро, во 2024 година граѓаните ја оценија работата на Собранието со средна оценка 2.3, што бележи речиси незабележително зголемување од 0.1 поен споредено со оценката која граѓаните ја дале во 2023, односно 2.2.

ИНФОРМИРАНОСТ ЗА РАБОТАТА НА СОБРАНИЕТО

Како најкарактеристично од работата на Собранието во 2023 година, граѓаните ги издвоија работата на Анкетна комисија за скандалот во ЈЗУ Универзитетска клиника за радиотерапија и онкологија, носењето на Буџетот за 2024 година како и изменувањето и дополнување на Законот за игри на среќа. Сепак, мнозинството граѓани исто така изјавиле и дека не се задоволни како Собранието ги извршувало своите функции во наведените случаи. Телевизијата останува најпопуларен канал за информирање меѓу граѓаните кога станува збор за работата на Собранието, додека Собранискиот канал и веб-страницата како официјални алатки за информирање на Собранието, остануваат малку искористени. 

КОНТРОЛА И НАДЗОР НА СОБРАНИЕТО ВРЗ ИЗВРШНАТА ВЛАСТ 

Перцепцијата на мнозинството граѓани е дека Собранието не ја користи докрај својата уставна надлежност за контрола над Владата, односно една четвртина (23%) од испитаниците сметаат дека Владата има целосна контрола над Собранието. Имајќи ги предвид пратеничките прашања како една од алатките за надзор над извршната власт, граѓаните се поделени во однос на тоа дали тие се користат соодветно или служат за критика или реклама. Најголем дел од граѓаните (91%) не се сеќаваат која друга надзорна алатка Собранието ја има искористено во минатата година. Граѓаните кои сепак се сетија на случај, најчесто ја спомнуваат работата на Анкетната комисија за случувањата во онкологија.

ФУНКЦИИ НА СОБРАНИЕТО 

Најголем дел од граѓаните имаат перцепција дека пратениците имаат одредено влијание врз квалитетот на законите. Токму донесувањето на што поквалитетни закони, надгледувањето над трошењето на буџетот и грижата за имплементирањето на законите и политиките, се посочени како најважни функции на Собранието од страна на најголем дел од граѓаните. Сепак, извршувањето на овие функции од страна на Собранието е оценето како незадоволително од страна на мнозинството граѓани. 

ЈАВНОСТА ВО РАБОТАТА НА СОБРАНИЕТО 

Во поглед на отвореноста на Собранието кон јавноста, најголем дел од испитаниците сметаат дека Собранието е целосно или делумно затворено за јавноста. Мнозинството граѓани, исто така, сметаат и дека пратениците од нивните изборни единици не се достапни за средби со граѓаните, не ги информираат доволно граѓаните за својата работа, а не се запознаени ниту со функцијата на локалните пратенички канцеларии. 

КОГО ПРЕТСТАВУВААТ ПРАТЕНИЦИТЕ ВО СОБРАНИЕТО 

Испитаниците се релативно поделени околу впечатокот во која мерка пратениците ги претставуваат интересите на граѓаните во Собранието. Од друга страна, најголем дел од нив сметаат дека пратениците секогаш ги застапуваат своите лични интереси, интересите на политичките партии, како и бизнис-интересите. Испитаниците исто така сметаат и дека од маргинализирани групи, најдобро застапувани во Собранието се корисниците на социјална помош, ЛГБТИ+ заедницата и Ромите.

СОБРАНИСКА ДЕБАТА 

Перцепцијата на најголем дел од граѓаните е дека ниту пратениците од власта ниту пратениците од опозицијата, не ги земаат во предвид аргументите на своите колеги од спротивниот табор. Повеќе од половина од испитаниците исто така сметаат дека кај политичките партии постои желба за компромис во интерес на граѓаните, но дека сепак до тој компромис многу ретко се доаѓа. Дополнително, повеќе од две третини (69%) од анкетираните граѓани имаат впечаток дека пратениците на седниците често или секогаш користат говор со кој ги омаловажуваат и деградираат своите политички противници врз основа на нивната политичка, етничка, верска и родова припадност. 

РЕФОРМИ 

За половина од испитаниците воведувањето отворени листи, со што на парламентарните избори би гласале за личност, наместо за партиска листа, би придонело за поквалитетен пратенички со¬став во Собранието. Исто така, половина од испитаниците сметаат и дека е важно во Собранието да се формираат повеќепартиски групи во кои пратеници од различни партии ќе се обединат околу исти прашања кои се од особен интерес за граѓаните. Како две приоритетни теми за кои треба да се формираат повеќепартиски групи во Собранието, граѓаните ги посочија младите и невработените лица. 

Целата публикација може да ја прочитате тука:

Поглед на Собрание: Перцепциите на граѓаните за работата на Собранието на Република Северна Македонија (2024)