VËSHTRIM I KUVENDIT: PERCEPTIMI I QYTETARËVE PËR PUNËN E KUVENDIT TË REPUBLIKËS SË MAQEDONISË SË VERIUT

Instituti për Demokraci “Societas Civilis” – Shkup, në kuadër të Programit për Mbështetje Parlamentare (PMP), në periudhën nga 26 marsi deri më 12 prill 2024, realizoi anketë në terren për të hulumtuar më mirë perceptimin publik për punën e Kuvendit.

Analiza e opinionit publik “Vështrim mbi Kuvendin: Perceptimet e qytetarëve për punën e Kuvendit të Republikës së Maqedonisë së Veriut (2024)” analizon mendimet dhe përvojat e qytetarëve në lidhje me të gjitha funksionet e Kuvendit, kontrollin dhe mbikëqyrjen mbi pushtetin ekzekutiv, publikun në punë, kë përfaqësojnë deputetët në Kuvend, debatin dhe reformat parlamentare, besimin në Kuvend në krahasim me institucionet e tjera, etj.

FUNKSIONET E KUVENDIT

Shumica e qytetarëve kanë perceptimin se deputetët kanë njëfarë ndikimi mbi cilësinë e ligjeve. Miratimi I ligjeve sa më cilësore, mbikëqyrja e shpenzimeve buxhetore dhe kujdesi për zbatimin e ligjeve dhe politikave, janë theksuar si funksionet më të rëndësishme të Kuvendit nga shumica e qytetarëve. Megjithatë, kryerja e këtyre funksioneve nga Kuvendi vlerësohet si e pakënaqshme nga shumica e qytetarëve.

PUBLIKU NË PUNËN E KUVENDIT

Lidhur me hapjen e Kuvendit për publikun, shumica e të anketuarve besojnë se Kuvendi është plotësisht ose pjesërisht i mbyllur për publikun. Shumica e qytetarëve gjithashtu mendojnë se deputetët nga njësitë e tyre zgjedhore nuk janë në dispozicion për takime me qytetarët dhe nuk i informojnë mjaftueshëm qytetarët për punën e tyre, ndërsa nuk janë të njohur as me funksionimin e zyrave të deputetëve. Qytetarët gjithashtu vërejnë se deputetët nuk adresojnë mjaftueshëm problemet e komunave dhe bashkësive lokale. Pjesa mbizotëruese e qytetarëve deklaroi se ata nuk ishin informuar se si mund të merrnin pjesë në punën e Kuvendit, gjë që rezultoi me faktin se numër dukshëm i vogël i të anketuarve u përpoqën të merrnin pjesë në punën e Kuvendit.

KË PËRFAQËSOJNË DEPUTETËT NË KUVEND

Të anketuarit janë relativisht të ndarë rreth përshtypjes se në çfarë mase deputetët përfaqësojnë interesat e qytetarëve në Kuvend. Nga ana tjetër, shumica e tyre besojnë se deputetët gjithmonë përfaqësojnë interesat e tyre personale, interesat e partive politike, si dhe biznes interesat. Të anketuarit gjithashtu besojnë se nga grupet e margjinalizuara, më të përfaqësuarit në Kuvend janë përfituesit e ndihmës sociale, komuniteti LGBTI+ dhe romët.

DEBATI PARLAMENTAR

Perceptimi i shumicës së qytetarëve është se as deputetët e pushtetit dhe as deputetët e opozitës nuk marrin parasysh argumentet e kolegëve të tyre nga kampi i kundërt. Më shumë se gjysma e të anketuarve gjithashtu besojnë se ekziston një dëshirë midis partive politike për kompromis në interes të qytetarëve, por që ky kompromis është ende shumë i rrallë. Në mënyrë plotësuese më shumë se dy të tretat (69%) e qytetarëve të anketuar kanë përshtypje se deputetët në seanca shpesh ose gjithmonë përdorin fjalë që përçmojnë dhe degradojnë kundërshtarët e tyre politikë në bazë të përkatësisë së tyre politike, etnike, fetare dhe gjinore.

REFORMA

Për gjysmën e të anketuarve, vendosja e listave të hapura, me të cilat do të votohej për një person në zgjedhjet parlamentare, në vend të listës partiake, do të kontribuonte në përbërjen më cilësore në Kuvend. Gjithashtu, gjysma e të anketuarve mendojnë se është e rëndësishme të formohen grupe shumë-partiake në Kuvend në të cilat deputetë nga parti të ndryshme do të bashkohen rreth të njëjtave çështje që janë me interes të veçantë për qytetarët. Si dy tema prioritare për të cilat duhet të formohen grupe shumë-partiake në Kuvend, qytetarët përmendën të rinjtë dhe të papunët.

KONTEKSTI POLITIK DHE BESIMI NË INSTITUCIONET

Dominon numri i qytetarëve që mendojnë se jeta në vend po shkon në drejtim të gabuar krahasuar me ata që mendojnë të kundërtën. Në shkallën nga 1 – më e ulëta, deri në 10 – më e larta, qytetarët me notën më të lartë të besimit i kanë vlerësuar komunitetet fetare me notë mesatare 5.7 dhe ushtrinë me notë mesatare 5.4. Me notë mesatare më të ulët në mesin e institucioneve u vlerësua Prokuroria publike, 3.3, dhe gjyqësori, 3. Institucionet bartës të pushtetit legjislativ, ekzekutiv dhe gjyqësori në vend vlerësohen me notë mesatare nën 4: Presidenti i vendit – 3.8, Kuvendi – 3.7 dhe Qeveria – 3.5. Qytetarët që e vlerësuan besimin e tyre në Kuvend me 4 ose më pak, si tre arsyet më të zakonshme për këtë besim të ulët përmendin se “deputetët nuk punojnë në interes të qytetarëve ose shtetit”, “nuk punojnë me ndërgjegje dhe profesionalizëm” dhe “miratojnë ligje të këqija dhe ligje për interesin e tyre personal». Këta qytetarë besojnë se është mbi të gjitha e nevojshme që “deputetët të punojnë në interes të qytetarëve” dhe të rrisin integritetin e deputetit, përkatësisht deputetët të jenë të ndershëm, të përgjegjshëm dhe profesionistë.

Vështrim mbi Kuvendin: Perceptimet e qytetarëve për punën e Kuvendit të Republikës së Maqedonisë së Veriut (2024)